هجوم ایرانیان به سمت کریپتو
در سال‌های اخیر، ارزهای دیجیتال به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی برای ایرانیان تبدیل شده‌اند. در شرایطی که تحریم‌ها و نوسانات اقتصادی به شدت بر وضعیت مالی مردم تأثیر گذاشته‌اند، بسیاری از ایرانیان برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازار کریپتو روی آورده‌اند. در مواقعی که بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی افزایش می‌یابد، خروج ارزهای دیجیتال از صرافی‌های ایرانی نیز رشد چشمگیری دارد. این پدیده نه‌تنها در ایران بلکه در سایر کشورهایی که با بحران‌های اقتصادی یا تحریم‌های مالی مواجه هستند نیز دیده می‌شود.
تأثیر بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی بر بازار کریپتو در ایران
مطالعات و داده‌های بلاکچینی نشان می‌دهند که در زمان‌های حساس سیاسی و اقتصادی، ایرانیان تمایل بیشتری به تبدیل دارایی‌های خود به ارزهای دیجیتال دارند. به‌ویژه بیت‌کوین که به دلیل ویژگی‌های غیرمتمرکز و ضد سانسور بودن، گزینه‌ای ایده‌آل برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی محسوب می‌شود. به‌طور کلی، در دوره‌هایی که تنش‌های ژئوپلیتیکی افزایش می‌یابد، میزان خروج بیت‌کوین از صرافی‌های ایرانی به شکل چشمگیری بالا می‌رود.
داده‌های مربوط به خروج سرمایه از سرویس‌های ایرانی نشان می‌دهند که:
- در روزهای اوج تنش‌های سیاسی و تحریم‌های جدید، مقدار خروج ارزهای دیجیتال افزایش می‌یابد.
- بیت‌کوین به‌عنوان محبوب‌ترین دارایی دیجیتال برای این نقل‌وانتقالات شناخته می‌شود.
- افزایش فشارهای اقتصادی و کاهش ارزش ریال، مردم را به سمت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های جایگزین سوق می‌دهد.
چرا ایرانیان به ارزهای دیجیتال پناه می‌برند؟
۱. تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی
یکی از اصلی‌ترین دلایل روی آوردن ایرانیان به ارزهای دیجیتال، محدودیت‌های مالی ناشی از تحریم‌ها است. بسیاری از ایرانیان امکان استفاده از سیستم‌های پرداخت بین‌المللی مانند PayPal، Visa و MasterCard را ندارند. در چنین شرایطی، ارزهای دیجیتال گزینه‌ای مناسب برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی محسوب می‌شوند.
۲. کاهش ارزش ریال و تورم افسارگسیخته
تورم یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بوده است. با کاهش ارزش ریال، قدرت خرید مردم روزبه‌روز کمتر می‌شود و بسیاری از افراد برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال پناه می‌برند. این روند نه‌تنها در ایران بلکه در سایر کشورهایی که با بحران‌های اقتصادی روبه‌رو هستند نیز مشاهده شده است.
۳. قابلیت حمل و نگهداری آسان
یکی از مزایای بیت‌کوین نسبت به دارایی‌های سنتی، قابلیت حمل آسان آن است. برخلاف طلا یا دلار که نیاز به حمل فیزیکی دارند، بیت‌کوین را می‌توان تنها با حفظ یک عبارت بازیابی (Seed Phrase) در هر کجای دنیا بازیابی کرد. این ویژگی باعث شده که بیت‌کوین به گزینه‌ای جذاب برای افرادی تبدیل شود که در شرایط بحرانی قصد خروج از کشور یا انتقال سرمایه خود را دارند.
کاهش تعامل صرافی‌های جهانی با کاربران ایرانی
با اینکه بسیاری از ایرانیان برای دور زدن محدودیت‌های مالی به ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند، اما برنامه‌های نظارتی و مقررات بین‌المللی در حال محدود کردن این مسیر هستند. بسیاری از صرافی‌های معتبر جهانی مانند بایننس و کوین‌بیس به دلیل قوانین سخت‌گیرانه مبارزه با پولشویی (AML) و تأمین مالی تروریسم (CFT)، دسترسی کاربران ایرانی را مسدود کرده‌اند.
داده‌ها نشان می‌دهند که تعامل صرافی‌های بین‌المللی با سرویس‌های ایرانی از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ حدود ۲۳٪ کاهش یافته است.
بررسی کاهش تعاملات در دسته‌بندی‌های مختلف تراکنشی:
- تراکنش‌های زیر ۱۰۰۰ دلار: ۳۳.۳۳٪ کاهش
- تراکنش‌های بالای ۱ میلیون دلار: ۲۲.۷۳٪ کاهش
این کاهش تعاملات، تأثیر مستقیم سیاست‌های بین‌المللی بر کاربران ایرانی را نشان می‌دهد. با افزایش فشارهای نظارتی، کاربران ایرانی مجبور شده‌اند از روش‌های جایگزین مانند استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یا خرید و فروش مستقیم (P2P) برای انجام معاملات خود استفاده کنند.
سیاست‌های جدید آمریکا و تأثیر آن بر کاربران ایرانی
در فوریه سال ۲۰۲۵، دولت جدید آمریکا با اجرایی کردن یادداشت ریاست‌جمهوری امنیت ملی (NSPM-2)، کمپین فشار حداکثری بر ایران را مجدداً احیا کرد. این سیاست جدید، تحریم‌های شدیدتری را علیه سیستم بانکی و مالی ایران اعمال کرده است. به دنبال این تحریم‌ها:
- وزارت دادگستری آمریکا (DOJ) به شدت قوانین مربوط به استفاده از کریپتو برای دور زدن تحریم‌ها را بررسی می‌کند.
- محدودیت‌های بیشتری برای شرکت‌هایی که خدمات مرتبط با ارزهای دیجیتال به ایرانیان ارائه می‌دهند، اعمال شده است.
- نظارت و تحلیل داده‌های بلاکچین برای شناسایی جریان‌های مالی مرتبط با ایران افزایش یافته است.
آینده کریپتو در ایران
با وجود تمام محدودیت‌ها، ارزهای دیجیتال همچنان نقش پررنگی در اقتصاد ایران ایفا می‌کنند. با تشدید تحریم‌ها و کاهش دسترسی کاربران ایرانی به صرافی‌های جهانی، احتمالاً استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، کیف پول‌های غیرحضانتی و راهکارهای بلاکچینی جدید افزایش خواهد یافت.
همچنین، دولت ایران نیز در سال‌های اخیر اقداماتی برای استفاده از فناوری بلاکچین انجام داده است. ریال دیجیتال یکی از پروژه‌هایی است که توسط بانک مرکزی ایران راه‌اندازی شده و هدف آن ایجاد یک ارز دیجیتال ملی است. با این حال، بسیاری از کاربران ایرانی به دلیل ماهیت متمرکز این پروژه، ترجیح می‌دهند از ارزهای دیجیتال مستقل مانند بیت‌کوین استفاده کنند.
نتیجه‌گیری
ایرانیان به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌های مالی، تورم و بی‌ثباتی اقتصادی، به سمت ارزهای دیجیتال هجوم آورده‌اند. با وجود محدودیت‌های بین‌المللی و سیاست‌های سخت‌گیرانه، تقاضا برای ارزهای دیجیتال در ایران همچنان بالاست. در آینده، کاربران ایرانی احتمالاً به راه‌حل‌های غیرمتمرکزتر و روش‌های جایگزین برای حفظ و انتقال دارایی‌های خود روی خواهند آورد. بازار کریپتو همچنان به‌عنوان یک ابزار مالی جذاب برای ایرانیان باقی خواهد ماند و تنها مسیرهای دسترسی به آن تغییر خواهد کرد.
نظرات کاربران