در دنیای سرمایه‌گذاری، شاخص‌های بازار نقش مهمی در تحلیل وضعیت اقتصادی و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند. یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین شاخص‌های بورس جهان، شاخص داو جونز (Dow Jones) یا به طور کامل‌تر شاخص میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) است. این شاخص نمادی از وضعیت کلی اقتصاد آمریکا و عملکرد شرکت‌های بزرگ آن محسوب می‌شود.
در این مقاله، به معرفی کامل شاخص داو جونز، زیرمجموعه‌های مختلف آن، روش محاسبه، مزایا و معایب، و همچنین نقش آن در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خواهیم پرداخت.
تاریخچه شاخص داو جونز
شاخص داو جونز در سال ۱۸۸۵ توسط دو روزنامه‌نگار اقتصادی به نام‌های چارلز داو و ادوارد جونز پایه‌گذاری شد. هدف آن‌ها ایجاد شاخصی بود که بتواند وضعیت کلی بازار سهام را به‌صورت عددی و قابل درک نشان دهد. نخستین نسخه این شاخص در سال ۱۸۸۴ با ۱۱ شرکت عمدتاً در بخش راه‌آهن شروع شد.
شاخص صنعتی داو جونز (DJIA)
در سال ۱۸۹۶، نسخه صنعتی شاخص داو جونز با ۱۲ شرکت صنعتی مهم تأسیس شد. امروزه، DJIA شامل ۳۰ شرکت بزرگ صنعتی ایالات متحده است که از صنایع مختلفی مانند فناوری، کالاهای مصرفی، خدمات مالی و انرژی انتخاب شده‌اند.
سه شاخص اصلی داو جونز
اگرچه شاخص DJIA مشهورترین شاخص داو جونز است، اما دو شاخص دیگر نیز تحت نام داو جونز فعالیت دارند که به ترتیب به بخش حمل‌ونقل و خدمات عمومی اختصاص دارند:
۱. شاخص صنعتی داو جونز (DJI)
این شاخص شامل ۳۰ شرکت پیشرو صنعتی آمریکا است. شرکت‌هایی مانند:
- اپل (Apple – AAPL)
- نایک (Nike – NKE)
- والمارت (Walmart – WMT)
- کاترپیلار (Caterpillar – CAT)
- و دیگر برندهای جهانی
DJI معمولاً به عنوان نماد سلامت اقتصاد آمریکا شناخته می‌شود.
۲. شاخص حمل‌ونقل داو جونز (DJT)
شاخص DJT قدیمی‌ترین شاخص داو جونز است که در ابتدا در سال ۱۸۸۴ با تمرکز بر شرکت‌های ریلی شکل گرفت. امروزه این شاخص شامل ۲۰ شرکت فعال در حوزه حمل‌ونقل هوایی، زمینی، دریایی و پستی است.
۳. شاخص خدمات عمومی داو جونز (DJU)
شاخص DJU در سال ۱۹۲۹ معرفی شد و به بررسی عملکرد ۱۵ شرکت فعال در حوزه تولید و توزیع آب، برق و انرژی‌های نو می‌پردازد.
۴. شاخص ترکیبی داو جونز (DJC)
این شاخص از سال ۱۹۳۴ شکل گرفته و ترکیبی از سه شاخص بالا است: ۳۰ شرکت صنعتی، ۲۰ شرکت حمل‌ونقل و ۱۵ شرکت خدمات عمومی، در مجموع ۶۵ سهم. DJC نمایی جامع‌تر از کل اقتصاد سنتی آمریکاست.
نحوه محاسبه شاخص داو جونز
برخلاف بسیاری از شاخص‌های دیگر که بر اساس ارزش بازار یا حجم معاملات محاسبه می‌شوند، شاخص داو جونز یک شاخص قیمتی است. یعنی شرکت‌هایی که قیمت سهام بالاتری دارند، تأثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارند.
فرمول محاسبه:
DJIA = مجموع قیمت سهام ۳۰ شرکت / Dow Divisor
Dow Divisor چیست؟
Dow Divisor یک عدد تعدیل‌شده است که برای حذف اثرات تغییرات ساختاری در شاخص مانند تقسیم سهام (Stock Split) یا ادغام شرکت‌ها استفاده می‌شود. این عدد به‌طور مرتب به‌روزرسانی می‌شود تا شاخص همچنان قابلیت مقایسه‌پذیری خود را حفظ کند.
مثال: اگر مجموع قیمت ۳۰ سهم برابر ۴۵۰۰ دلار باشد و Dow Divisor برابر با ۰.۱۵ باشد، عدد شاخص داو جونز به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
4500 / 0.15 = 30,000
مزایا و معایب شاخص داو جونز
مزایا:
- قدمت و اعتبار بالا: یکی از قدیمی‌ترین شاخص‌های بازار مالی در جهان.
- نماینده شرکت‌های بزرگ: شامل شرکت‌هایی است که بر اقتصاد آمریکا اثرگذار هستند.
- سادگی در محاسبه: فرمول محاسبه‌ی ساده و قابل درک.
معایب:
- تأثیر بیشتر سهام با قیمت بالا: برخلاف شاخص‌هایی مثل S&P 500 که بر اساس ارزش بازار هستند، در DJIA قیمت سهام مهم است، نه اندازه شرکت.
- عدم تنوع کافی: تنها شامل ۳۰ شرکت است، در حالی که اقتصاد آمریکا بسیار گسترده‌تر است.
- عدم شمول برخی صنایع نوین: بسیاری از شرکت‌های نوآور مانند تسلا، متا یا آمازون دیرتر به این شاخص اضافه شده‌اند.
تفاوت DJIA با سایر شاخص‌های معروف
DJIA vs S&P 500
| ویژگی | DJIA | S&P 500 |
|---|---|---|
| تعداد شرکت‌ها | ۳۰ | ۵۰۰ |
| روش محاسبه | میانگین قیمتی | ارزش بازار |
| نوع شاخص | سنتی، صنعتی | گسترده، نماینده کل بازار |
| تأثیر شرکت‌های بزرگ | کمتر | بیشتر (بر اساس ارزش بازار) |
نقش شاخص داو جونز در تحلیل بازار
سرمایه‌گذاران، مدیران صندوق‌ها، و تحلیل‌گران اقتصادی از شاخص داو جونز برای:
- ارزیابی وضعیت اقتصاد آمریکا
- بررسی روند کلی بازار سهام
- مقایسه عملکرد پرتفوی با بازار
- تصمیم‌گیری درباره خرید یا فروش سهام
استفاده می‌کنند.
شرکت‌های شاخص در سال ۲۰۲۵
برخی از شرکت‌های حاضر در شاخص داو جونز در سال ۲۰۲۵ (ممکن است با تغییرات آینده همراه باشد):
- Apple Inc.
- Boeing Co.
- Caterpillar Inc.
- Chevron Corp.
- Cisco Systems Inc.
- Coca-Cola Co.
- Goldman Sachs Group Inc.
- Home Depot Inc.
- Intel Corp.
- Johnson & Johnson
- JPMorgan Chase & Co.
- McDonald’s Corp.
- Microsoft Corp.
- Nike Inc.
- Procter & Gamble Co.
- Salesforce Inc.
- Travelers Companies Inc.
- UnitedHealth Group Inc.
- Verizon Communications Inc.
- Visa Inc.
- Walgreens Boots Alliance Inc.
- Walmart Inc.
- Walt Disney Co.
- 3M Co.
- Amgen Inc.
- American Express Co.
- IBM Corp.
- Dow Inc.
- Honeywell International Inc.
- Merck & Co. Inc.
آیا شاخص داو جونز معیار خوبی برای وضعیت اقتصادی است؟
در حالی که شاخص DJIA تصویری کلی از وضعیت شرکت‌های بزرگ آمریکا ارائه می‌دهد، اما نباید تنها معیار تحلیل بازار باشد. تحلیل‌گران حرفه‌ای معمولاً این شاخص را در کنار شاخص‌هایی مانند S&P 500، Nasdaq و Russell 2000 بررسی می‌کنند.
جمع‌بندی
شاخص داو جونز یکی از شاخص‌های کلیدی در بازارهای مالی جهان است که با وجود قدمت زیاد، هنوز هم ابزار مهمی در تحلیل بازار بورس آمریکا به شمار می‌رود. شناخت این شاخص، نحوه محاسبه آن و تفاوت‌هایش با سایر شاخص‌ها برای هر سرمایه‌گذار ضروری است. با اینکه محدودیت‌هایی در پوشش صنایع جدید و تمرکز بیش از حد بر قیمت وجود دارد، اما DJIA همچنان معیار قابل‌اعتمادی برای تحلیل کلی بازار محسوب می‌شود.
نظرات کاربران