بررسی طرح اخذ مالیات از معاملات رمزارزی: چالش‌ها و پیامدها
در هفته‌های اخیر، بحث درباره برنامه‌های بانک مرکزی و شاپرک در خصوص دریافت اطلاعات از صرافی‌های ارز دیجیتال و احتمال اخذ مالیات از معاملات رمزارزی به شدت داغ شده است. در این میان، سازمان امور مالیاتی نیز مدعی است که در صورت ایجاد زیرساخت‌های مناسب و راه‌اندازی رمزارز ملی، می‌توان معاملات کاربران را شناسایی کرده و از آنها مالیات دریافت کرد. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کارشناسان نسبت به امکان‌پذیری و اثرات آن ابراز تردید کرده‌اند.
زیرساخت‌های مالیاتی و قابلیت اجرایی آن
بر اساس گزارش‌های منتشرشده، سازمان امور مالیاتی تأکید دارد که مطابق ماده ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم، کسب‌وکارهای فعال در حوزه رمزارز مشمول پرداخت مالیات هستند. اما این ماده قانونی عمدتاً به فعالیت‌های اقتصادی قابل‌سنجش و تحت نظارت اشاره دارد، در حالی که بخش عمده‌ای از معاملات رمزارزی در بسترهای غیرمتمرکز یا پلتفرم‌های خارجی انجام می‌شود. این موضوع، اجرای سیاست مالیاتی را دشوار کرده و نظارت دولت را با چالش‌های جدی مواجه می‌سازد.
نقش بانک مرکزی در نظارت بر معاملات
مهدی موحدی، سخنگوی سازمان امور مالیاتی، بر این باور است که برای اخذ مالیات از معاملات رمزارزی خارجی، بانک مرکزی باید بستری برای ردیابی تراکنش‌ها فراهم کند. به گفته او، چنانچه هنگام تبدیل رمزارزها به ریال، منبع و مقصد آنها مشخص باشد، امکان اخذ مالیات فراهم خواهد شد. این اظهارات، وابستگی نظارت مالیاتی به ایجاد سیستم‌های پیشرفته‌تری را نشان می‌دهد که هنوز به‌طور کامل در ایران پیاده‌سازی نشده‌اند.
رمزارز ملی: راهکار یا محدودیت؟
یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده، ایجاد رمزارز ملی است که توسط بانک مرکزی پشتیبانی شده و از طریق کیف پول‌های داخلی مدیریت شود. بر اساس این ایده، معاملات انجام‌شده در این سیستم قابل‌شناسایی خواهند بود و سازمان امور مالیاتی می‌تواند از آنها مالیات اخذ کند. اما پرسش مهم این است که آیا کاربران حاضر خواهند شد از رمزارزی استفاده کنند که به‌طور کامل تحت کنترل دولت قرار دارد؟ تجربه نشان داده است که فعالان حوزه رمزارز معمولاً به سمت دارایی‌های غیرمتمرکز گرایش دارند و نسبت به ارزهای دیجیتال تحت نظارت دولتی، تمایل کمتری نشان می‌دهند.
معاملات تتر و مشکل رصدپذیری
موحدی همچنین به معاملات تتری اشاره کرده و اذعان داشته که این تراکنش‌ها ممکن است در حال حاضر برای نهادهای نظارتی قابل‌ردیابی نباشند. تتر (USDT) به‌عنوان یکی از پرکاربردترین استیبل‌کوین‌ها در میان کاربران ایرانی، عمدتاً در بسترهای خارجی معامله می‌شود. این موضوع، یکی از چالش‌های اصلی سیاست‌گذاری مالیاتی است، چرا که تا زمانی که کاربران از صرافی‌های داخلی استفاده نکنند، دسترسی به اطلاعات تراکنش‌های آنها دشوار خواهد بود.
تأثیر مالیات‌ستانی بر بازار رمزارز
در حالی که هدف اصلی از اخذ مالیات، تأمین هزینه‌های جاری کشور و افزایش شفافیت اقتصادی عنوان شده است، باید پیامدهای چنین اقدامی نیز در نظر گرفته شود. در بسیاری از کشورها، اجرای سیاست‌های مالیاتی بر رمزارزها همراه با ایجاد انگیزه‌هایی برای فعالان این حوزه بوده است. اما در صورتی که این سیاست در ایران بدون فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب اجرایی شود، احتمال افزایش مهاجرت سرمایه و خروج کاربران از پلتفرم‌های داخلی بالا خواهد رفت.
نگاهی به آینده: هوشمندسازی نظام مالیاتی
محمد هادی سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی، پیش‌تر اعلام کرده بود که سهم مالیات از تأمین هزینه‌های جاری کشور به ۷۳٪ رسیده است و این سازمان در حال گذار از نظام سنتی به یک سیستم هوشمند و مدرن است. هرچند که این فرآیند در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، اما شفاف‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین در اجرای سیاست‌های مالیاتی می‌تواند نقش مهمی در موفقیت آن ایفا کند.
نظرات کاربران